زگیل مقعد چیست و چگونه درمان میشود؟

زگیلهای مقعدی را چگونه تشخیص دهیم و درمان کنیم؟

سفری به دنیای ناشناخته و حساس سلامت نشیمنگاهی

در دنیای پرشتاب امروز، توجه به سلامتی، به ویژه در نواحی حساس بدن که اغلب به دلیل تابوهای فرهنگی و شرم نادیده گرفته میشوند، اهمیتی حیاتی یافته است. یکی از چالش برانگیزترین، شایع ترین و در عین حال نگران کننده ترین بیماریهایی که بیماران را به کلینیکهای تخصصی میکشاند، زگیل مقعدی (Anal Warts) است.

 شاید شما که اکنون در حال مطالعه این گزارش جامع در وب سایت دکتر دیانا حسینی هستید، با لمس توده ای مشکوک یا احساس خارش و سوزش در ناحیه مقعد، دچار اضطراب شده باشید. سوالات بیشماری در ذهن شما میچرخد: «آیا این سرطان است؟»، «آیا به شریک زندگی ام منتقل شده؟»، «آیا درمان قطعی دارد؟» و «چرا من؟»

زگیل مقعدی چیست؟

زگیل مقعدی (کندیلوم آکومیناتا) ضایعه ای خوش خیم پوستی است که در داخل یا اطراف مقعد رشد میکند و عامل آن عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. زگیلهای مقعدی غالباً بدون علامت هستند و به همین دلیل به «بیماری خاموش ناحیه مقعد» نیز مشهورند. در اغلب موارد، بروز زگیل مقعدی تنها با لمس یا معاینه دیده میشود و فرد ممکن است تا زمانی که اندازه شان بزرگ نشود، متوجه آنها نشود. بر اساس گزارش سازمان CDC آمریکا، حدود ۹۰٪ زگیلهای مقعدی مربوط به انواع کم خطر HPV (به ویژه تیپ های ۶ و ۱۱). زگیل مقعدی معمولاً از طریق تماس جنسی (به ویژه رابطه مقعدی) یا تماس پوستی ناحیه تناسلی با فرد آلوده منتقل میشود.

زگیل های مقعدی در ابتدا به شکل برجستگی های کوچک در اطراف سوراخ مقعد ظاهر میشوند و به مرور کنار هم قرار میگیرند و ظاهری شبیه گل کلم پیدا میکنند. این ضایعات ممکن است به رنگهای متنوعی (هلویی، صورتی، زرد یا هم رنگ پوست) دیده شوند.

 از آنجا که زگیل های مقعدی کوچک معمولاً برجسته و بدون دردند، بسیاری از افراد تا مراحل پیشرفته بیماری متوجه حضور آنها نمیشوند. در نتیجه، به توصیه ی دکتر دیانا حسینی متخصص درمان زگیل های تناسلی، معاینه دوره ای توسط پزشک برای تشخیص زودهنگام این بیماری اهمیت زیادی دارد.

مکانیسم های پیچیده انتقال زگیل مقعدی: آیا فقط رابطه جنسی مقصر است؟

یکی از بزرگترین سوءتفاهم ها و منابع استرس برای بیماران، تصور غلطی است که زگیل مقعدی صرفاً نشانه رابطه جنسی مقعدی (Anal Sex) است. تحقیقات علمی گسترده این باور را اصلاح میکنند:

تماس پوست با پوست (Skin-to-Skin Contact):

ویروس HPV برای انتقال زگیل مقعدی نیازی به دخول یا تبادل مایعات بدن (مانند خون یا منی) ندارد. تماس مستقیم اپیتلیوم (پوست) ناحیه تناسلی آلوده با ناحیه مقعد، حتی بدون دخول کامل، برای انتقال ویروس زگیل مقعدی کافی است.

پدیده خود-تلقیحی (Autoinoculation): 

ویروس زگیل مقعدی میتواند از ناحیه تناسلی (واژن یا آلت مردانه) به سمت عقب و ناحیه پری آنال حرکت کند. ترشحات واژینال آلوده به ویروس به راحتی ناحیه مقعد را آلوده میکنند، حتی در بانوانی که هرگز تجربه رابطه مقعدی نداشته اند. مطالعات نشان داده اند که در مردانی که رابطه جنسی با زنان دارند (MSW)، عفونت تناسلی HPV خطر عفونت مقعدی را افزایش دهد که مکانیسم آن احتمالاً خود تلقیحی است.

انتقال زگیل مقعدی از طریق انگشتان دست: 

اگرچه نقش تماس جنسی غالب است، اما شواهدی وجود دارد که تماس انگشتان آلوده یا استفاده مشترک از ابزارهای جنسی (Sex Toys) ویروس را منتقل میکند. ویروس HPV ویروسی بدون پوشش (Non-enveloped) است که نسبت به خشکی مقاوم است و روی سطوح خاصی برای مدت کوتاهی زنده میماند، هرچند انتقال از توالت فرنگی یا استخر بسیار بعید است، اما در محیط های مرطوب و تماس مستقیم محتمل است.

علائم زگیل مقعدی چیست؟

معمولاً زگیل مقعدی علامت بارزی ندارد، اما با بزرگ تر شدن ضایعات ممکن است علائمی بروز کند. از علائم شایع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• برآمدگی پوستی: وجود توده های کوچک (گاهی به شکل گل کلم) در اطراف مقعد یا داخل کانال مقعد. این برآمدگی ها معمولاً نرم و فاقد درد هستند و ممکن است به تدریج افزایش یابند.
• خارش یا سوزش: احساس خارش مداوم یا سوزش در ناحیه مقعد که با تحریک (مثلاً مالش یا تماس لباس) تشدید میشود.
• ترشح مخاطی: خروج ترشح شفاف یا کمی خونابه مانند از مقعد، به ویژه در زگیل های داخلی مقعدی.
• خونریزی خفیف: خونریزی اندک و غیرقابل توجه هنگام اجابت مزاج یا خارش، نه به صورت رگه های شدید خون.
• احساس توده: در موارد نادر، شخص ممکن است احساسی شبیه وجود جسم خارجی یا توده در مقعد داشته باشد.

لازم به ذکر است که بسیاری از افراد با وجود زگیل مقعدی درد احساس نمیکنند. اما هر یک از علائم فوق میتواند شما را به مراجعه به پزشک متخصص درمان زگیل تناسلی تشویق کند. بنابر توصیه ی کلینیک کلیولند، در صورت مشاهده برآمدگی، خارش مداوم یا ترشح خونی از ناحیه مقعد حتماً به پزشک مراجعه کنید.

طیف علائم زگیل مقعدی از خفیف تا شدید

علل و عوامل خطر زگیل مقعدی

عامل اصلی بروز زگیل مقعدی، ویروس HPV است. معمولاً این ویروس هنگام تماس مستقیم پوست ناحیه تناسلی و مقعد در حین روابط جنسی یا تماس پوستی منتقل میشود. علاوه بر انتقال جنسی، زگیل مقعدی گاهی در موارد نادر از طریق تماس دست آلوده و سپس تماس دست با مقعد نیز انتقال ممکن است رخ دهد. همچنین امکان انتقال از مادر مبتلا به نوزاد در زمان زایمان طبیعی وجود دارد.

عوامل زیر احتمال ابتلا به زگیل مقعدی را افزایش میدهند:

• داشتن تعداد زیادی شریک جنسی یا روابط جنسی محافظت نشده. 
• ضعف سیستم ایمنی (مثلاً افراد مبتلا به HIV یا مصرف کنندگان داروهای ضعیف کننده ایمنی) 
• سابقه ی بیماری های مقاربتی یا زگیل تناسلی در ناحیه های دیگر بدن.
• استعمال سیگار (خطر HPV را افزایش میدهد. (سیگار و زگیل تناسلی)
• سابقه زایمان طبیعی در سنین پایین (به دلیل احتمال انتقال از مادر به نوزاد).

بنابراین، در صورت قرار گرفتن در معرض هر یک از این عوامل خطر زگیل مقعدی، رعایت نکات پیشگیرانه (مثل واکسیناسیون و کاندوم) که توسط دکتر دیانا حسینی توصیه میشود، اهمیت زیادی دارد.

تشخیص زگیل مقعدی چگونه انجام میشود؟

تشخیص زگیل مقعدی معمولاً با معاینه بالینی و مشاهده مستقیم ضایعات صورت میگیرد. پزشک متخصص زگیل تناسلی با معاینه ناحیه ی بیرونی و داخلی مقعد، ضایعات مشکوک را تشخیص میدهد. در صورت نیاز، ممکن است به کمک ابزاری به نام آنوسکوپ داخل مقعد (رکتوم) را بررسی کند. برای مطمئن شدن از ماهیت زائده یا رد سایر بیماری ها، گاهی از بیوپسی (نمونه برداری) استفاده میشود. تست آغشته کردن محلول استیک اسید (سرکه رقیق) نیز در بعضی مراکز جهت مشخص کردن نقاط آلوده به HPV به کار میرود، هرچند حساسیت آن کم است و تست تشخیصی قطعی برای زگیل مقعدی محسوب نمیشود.

به طور کلی، در تشخیص زگیل مقعدی نیازی به آزمایش های پیچیده مانند پاپ اسمیر مقعدی یا تست DNA ویروسی نیست. تنها در موارد شک به سایر ضایعات پوستی ممکن است آزمایشهای اختصاصی انجام شود. با این حال، انجام آزمایشهای روتین برای سایر عفونتهای مقاربتی (مانند ایدز یا سفلیس) پس از تشخیص زگیل تناسلی توصیه میشود.

آیا زگیل مقعدی خطرناک است؟

خود زگیل مقعدی معمولاً به تنهایی خطر کشنده ندارد، اما میتواند مسائل مهمی به دنبال داشته باشد. اغلب زگیل های مقعدی توسط انواع کم خطر HPV ایجاد میشوند و ریسک بسیار ناچیزی برای سرطان زایی دارند. با این حال، ابتلای طولانی مدت به HPV در محل مقعد ممکن است منجر به دیسپلازی مقعدی (تغییرات پیش سرطانی سلول ها) و در نهایت سرطان مقعد شود. مرکز کلیولند گزارش کرده که در صورت عدم درمان، زگیل های ناشی از برخی سویه های HPV (به ویژه تیپ های پرخطر) میتوانند به ندرت به سرطان مقعد منجر شوند. به همین دلیل، تشخیص و درمان به موقع زگیل های مقعدی اهمیت پیشگیری کننده دارد.

به زبان ساده، هر چند خطر تبدیل مستقیم زگیل کوچک مقعد به سرطان اندک است، اما هر گونه ضایعه غیرعادی مقعدی باید جدی گرفته شود. پیگیری و درمان مناسب زگیلهای مقعدی از پیشرفت ضایعه جلوگیری میکند. علاوه بر این، ابتلا به HPV (حتی بدون ایجاد سرطان) با عوارضی مانند خارش، خونریزی و مشکلات روانی همراه است که درمان را ضروری میکند. به همین دلایل، دکتر دیانا حسینی تأکید میکند در صورت مشاهده هرگونه توده یا علامت مشکوک در مقعد حتماً به متخصص مراجعه کنید.

روشهای درمان زگیل مقعدی

امروزه راه های درمان متعددی برای حذف زگیل های مقعدی وجود دارد. انتخاب روش مناسب به تعداد، اندازه و محل ضایعات، ترجیح بیمار و تجربه پزشک بستگی دارد. طبق راهنمای CDC، هیچ روش درمانی واحدی برای درمان زگیل مقعدی برتر از سایر روشها محسوب نمیشود و معمولاً در بسیاری از بیماران از چند روش ترکیبی استفاده میشود. در ادامه مهمترین روشهای درمانی زگیل مقعدی را مرور میکنیم:

درمان دارویی موضعی برای زگیل مقعدی:

پزشک ممکن است داروهای موضعی ضد HPV را برای بیمار تجویز کند تا آنها را مستقیماً روی زگیل های مقعدی بمالد. از جمله این داروها میتوان به ایمیکیمود (Aldara)، پودیوفیلوکس (Condylox)، پودوفیلین (Podocon-25) و سینیکاتچین (Veregen) اشاره کرد. این پمادها معمولاً در منزل و طبق دستور پزشک استفاده میشوند و ممکن است چند هفته تا چند ماه طول درمان نیاز باشد. دقت کنید محصولات داروخانه ای بدون نسخه (مثل کرم های زگیل معمولی) برای زگیل ناحیه تناسلی یا زگیل مقعد مناسب نیستند و خطر سوختگی به دنبال دارند.

کرایوتراپی (فریز کردن) برای زگیل مقعدی:

این روش توسط پزشک متخصص در درمان زگیل تناسلی انجام میشود. پزشک با پاشیدن نیتروژن مایع یا دستگاه کرایو روی زگیل، بافت زگیل را منجمد میکند تا بعد از چند روز بیافتد. کرایو معمولاً سریع و کم هزینه است، اما ممکن است پس از آن محل زگیل دچار درد خفیف یا تاول شود و چندین جلسه درمان لازم باشد. طبق دستورالعمل های CDC، کرایوتراپی یکی از روش های توصیه شده برای درمان زگیل مقعدی است.

لیزر درمانی برای درمان زگیل مقعدی:

در این روش، پرتوی لیزر (معمولاً لیزر CO₂) به دقت روی زگیل مقعدی تابانده میشود تا ضایعه از بین برود. لیزر برای مواردی مناسب است که تعداد زگیل زیاد یا در داخل کانال مقعدی باشند. مزیت لیزر، مؤثر بودن آن حتی در ضایعات وسیع است، اما نیاز به تجهیزات تخصصی و هزینه بالاتر دارد. دکتر دیانا حسینی و بسیاری از متخصصان، لیزر را به ویژه در موارد مقاوم و وسیع توصیه میکنند.

الکتروکوتر و جراحی برای درمان زگیل مقعدی:

در صورتی که زگیلهای مقعدی خیلی بزرگ یا متعدد باشند، ممکن است پزشک از روشهای جراحی کم تهاجمی استفاده کند. الکتروکوتر (سوزاندن با جریان الکتریکی) و تراشیدن نمونه روشهایی هستند که در مطب قابل انجام اند. در موارد مقاوم تر، برداشتن کامل زگیل ها با بی حسی موضعی یا در کلینیک انجام میشود. این روش ها معمولاً در یک جلسه زگیل های مقعد را از بین میبرند، ولی ممکن است ایجاد جای زخم کوچک (اسکار) کنند که البته در برابر منافع درمانی بیمار مشکلی کم اهمیت است و میتواند جهت پیگیری و درمان تکمیلی، به یک متخصص درمان زخم و اسکار مراجعه کند.

اسید تراکلرو استیک (TCA):

این محلول اسیدی توسط پزشک روی زگیل های مقعد مالیده میشود تا بافت آنها تخریب شود. TCA روش مؤثری است و بیشتر برای زگیلهای کوچک یا بعد از سایر درمان ها به کار میرود. به خاطر داشته باشید که این دارو باید توسط پزشک آموخته شده تجویز شود و مصرف خودسرانه آن میتواند باعث سوختگی جدی شود.

درمان خانگی برای زگیل مقعدی:

هیچ درمان خانگی ثابت شده ای برای از بین بردن زگیل مقعدی وجود ندارد. برخی افراد پیشنهادهای سنتی مانند حمام آب گرم با نشاسته ذرت یا استفاده از روغن های گیاهی را مطرح میکنند، اما اثربخشی علمی معتبری ندارند. با این حال، رعایت نظافت ناحیه، شستشوی ملایم با آب ولرم پس از اجابت مزاج و نشستن در تشت آب گرم (حمام سیتز) میتواند به کاهش خارش و التهاب کمک کند. هیچ گاه از داروهای زگیل معمولی غیرتخصصی روی ناحیه تناسلی استفاده نکنید؛ استفاده از این محصولات بدون نظر پزشک، خطر آسیب بافتی دارد.

پس از حذف زگیلهای مقعد، احتمال عود مجدد وجود دارد، زیرا ویروس HPV ممکن است در سلولها باقی بماند. به همین دلیل معمولاً چندین جلسه درمان لازم است و پیگیری پس از درمان زگیل مقعدی الزامی است. دکتر دیانا حسینی تأکید میکند که با اتمام درمان، معاینات دوره ای را ادامه دهید تا در صورت بازگشت ضایعه، به موقع اقدام درمانی انجام شود.

پیشگیری از زگیل مقعدی

مهمترین راه پیشگیری از زگیل مقعدی، مصون سازی در برابر HPV و رعایت رفتار جنسی ایمن است. واکسن HPV که سویه های پرخطر و کم خطر (از جمله تیپ های ۶ و ۱۱) را پوشش میدهد، ابتلا به بسیاری از انواع زگیل تناسلی را تا حدود ۹۰٪ کاهش میدهد. توصیه میشود تمام افراد (چه زنان و چه مردان) تا سن تعیین شده (معمولاً تا ۲۶ سالگی، در برخی کشورها تا ۴۵ سالگی) اقدام به واکسیناسیون کنند. به علاوه، رعایت نکات زیر در کاهش انتقال HPV و ابتلا به زگیل مقعدی موثر است:

رابطه جنسی ایمن برای پیشگیری از زگیل مقعدی:

استفاده صحیح و همیشگی از کاندوم لاتکس در رابطه جنسی واژینال یا مقعدی شانس انتقال HPV را کاهش میدهد، هرچند کاندوم کامل از تماس بین تمام نقاط پوستی جلوگیری نمیکند.

پرهیز از تماس با افراد مبتلا به زگیل مقعدی:

در صورت مشاهده زگیل تناسلی در شریک جنسی، تا درمان کامل زائده ها از تماس جنسی با او خودداری کنید.

معاینات منظم:

انجام تستهای غربالگری بیماریهای جنسی و معاینات سالانه توسط پزشک (خصوصاً در افراد پرخطر مثل کسانی که روابط متعدد دارند) به تشخیص زودرس زگیل مقعدی کمک میکند.

تقویت سیستم ایمنی برای مبارزه با زگیل مقعدی:

کنترل بیماریهای زمینه ای، ترک سیگار و تغذیه سالم در بهبود پاسخ ایمنی به عفونت HPV مؤثر است.

رعایت بهداشت فردی جهت پیشگیری از زگیل مقعدی:

خشک و تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی و مقعد، پوشیدن لباس زیر نخی و پرهیز از تحریک مداوم به کاهش ریسک انتشار ویروس و ابتلا به زگیل مقعدی کمک میکند.

به طور خلاصه، واکسیناسیون HPV و رفتار جنسی محافظت شده، دو نکته کلیدی هستند که دکتر دیانا حسینی به آن ها به عنوان راهکارهای پیشگیری از زگیل مقعدی تأکید ویژه دارد.

دیسپلازی مقعدی چیست؟

«دیسپلازی مقعدی» به تغییرات پیش سرطانی سلولی در ناحیه مقعد گفته میشود. در این حالت، سلولهای مخاط رکتوم غیرطبیعی میشوند اما هنوز سرطان محسوب نمیشوند. تقریباً تمام موارد دیسپلازی مقعدی ناشی از عفونت طولانی مدت با HPV است. دیسپلازی مقعدی در طب پزشکی به عنوان AIN (Anal Intraepithelial Neoplasia) یا SIL (Squamous Intraepithelial Lesions) نیز شناخته میشود که خود در دو درجه ی خفیف (LSIL) و پرخطر (HSIL) دسته بندی میشود. در دیسپلازی خفیف سلولها فقط کمی تغییر شکل دارند و معمولاً بدون درمان از بین میروند، اما در نوع پرخطر سلول ها غیرطبیعی ترند و ممکن است با گذشت زمان به سرطان مقعد تبدیل شوند. البته طبق مطالعات، حتی در دیسپلازی پرخطر، تنها حدود ۳–۱۴ درصد بیماران به سرطان تبدیل میشوند؛ اما به هرحال وجود دیسپلازی مقعدی نشانگر لزوم پیگیری و درمان است.

چه کسانی در معرض خطر دیسپلازی مقعدی هستند؟

برخی گروه ها شانس بیشتری برای ابتلا به دیسپلازی مقعدی دارند. مهم ترین عوامل خطر عبارتند از: 

• ابتلا به انواع پرخطر ویروس HPV 
• داشتن روابط جنسی آنال متعدد (که باعث تماس مکرر با ویروس میشود) 
• ابتلا به HIV یا نقص سیستم ایمنی 
• سابقه زگیل تناسلی مقعدی یا سایر سرطانهای مرتبط با HPV (مثلاً سرطان دهانه رحم یا آلت تناسلی) ، 
• سیگار کشیدن که به طور مستقل خطر دیسپلازی مقعدی را بالا میبرد.

برای این افراد، غربالگری منظم با استفاده از پاپ اسمیر مقعدی و آنوسکوپی (گاهی با آنوسکوپی با وضوح بالا) توصیه میشود.

علائم دیسپلازی مقعدی

دیسپلازی مقعدی اغلب بدون علامت مشخص است. اگر علائمی ایجاد شود، ممکن است شامل خارش مداوم، احساس توده یا برجستگی (گویی چیزی داخل مقعد گیر کرده)، یا درد و خونریزی خفیف باشد. گاهی وجود زگیل مقعدی طولانی مدت تنها نشانه ای است از احتمال وجود دیسپلازی. از این رو، هرگاه فرد دارای زگیل تناسلی باشد، پزشک ممکن است جهت اطمینان از عدم وجود تغییرات پیش سرطانی، معاینه و یا آزمایش های تکمیلی انجام دهد.

تشخیص دیسپلازی مقعدی

تشخیص دیسپلازی مقعدی به معاینه های تخصصی نیاز دارد. پزشک معمولاً ابتدا معاینه مقعدی دیجیتال را انجام میدهد تا هر گونه توده را بررسی کند. در ادامه، پاپ اسمیر مقعدی (دقیقاً مشابه پاپ اسمیر دهانه رحم) با نمونه برداری سلولی از کانال مقعد صورت میگیرد تا سلول ها از نظر پیش سرطانی بودن آزمایش شوند. علاوه بر این، روش های تصویربرداری ویژه مانند آنوسکوپی یا آنوسکوپی با وضوح بالا (HRA) برای مشاهده دقیق تر مخاط مقعد به کار میروند. در صورت مشاهده سلول های غیرطبیعی، پزشک بیوپسی (نمونه برداری بافتی) را انجام میدهد تا تشخیص قطعی دیسپلازی یا سرطان تایید شود. گاهی نیز در صورت شواهد سرطانی بودن، ممکن است سی تی اسکن یا سایر روش های بررسی متاستاز انجام شود.

درمان دیسپلازی مقعدی

درمان دیسپلازی مقعدی بر اساس شدت تغییرات انجام میشود. برای دیسپلازی خفیف (LSIL)، اغلب نیاز به اقدام تهاجمی نیست و پزشک فقط پیگیری میکند تا ببیند آیا تغییرات خودبه خودی بهبود می یابند یا خیر. اما در دیسپلازی پرخطر (HSIL)، درمان فعال ضروری است. روشهای درمانی متداول دیسپلازی مقعدی شامل تکنیک های تخریبی و برداشتن ضایعه است. از جمله این روشها میتوان به لیزر درمانی، کرایوتراپی (فریز)، کوتریاژ (الکتروکوتر)، تزریق اسید TCA و برداشتن جراحی اشاره کرد. این روشها سلول های غیرطبیعی را تخریب یا حذف میکنند تا خطر پیشرفت به سرطان کاهش یابد. انتخاب روش خاص با توجه به وسعت ضایعات، محل آن و وضعیت بیمار انجام میشود و معمولاً پس از شرح حال، معاینه و مشورت با متخصص کولورکتال یا جراحی انجام می گیرد.

روش های جراحی دیسپلازی مقعدی

اگر دیسپلازی وسیع باشد یا به درمانهای جزئی پاسخ ندهد، ممکن است برداشتن جراحی به صورت اندوسکوپیک یا باز توصیه شود. روش جراحی شامل برداشت بخش آلوده ی مخاط مقعد با لیزر یا وسایل جراحی است. اغلب این اعمال به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی انجام میشوند و بیمار نیاز به بستری ندارد. دکتر دیانا حسینی اشاره میکند که با توجه به تجربه بالینی، استفاده از لیزر یا تجهیزات کم تهاجمی در برداشتن ضایعات بزرگ اغلب نتایج خوبی دارد و عوارض کمی به جا میگذارد.

پیگیری پس از درمان دیسپلازی

توصیه میشود پس از درمان دیسپلازی مقعدی، بیمار تحت نظر باشد و معاینات دوره ای انجام دهد. با توجه به این که دیسپلازی میتواند مجدداً عود کند، انجام غربالگری منظم (آنوسکوپی/HRA و پاپ اسمیر مقعدی دوره ای) به خصوص در گروه های پرخطر (مثلاً افراد مبتلا به HIV، کسانی که رابطه مقعدی متعدد دارند، یا سابقه قبلی دیسپلازی یا سرطان مرتبط با HPV دارند) ضروری است. در این معاینات، در صورت مشاهده تغییر جدید یا عود ضایعات، درمان مجدد آغاز میشود.

فرق زگیل مقعدی با بواسیر

برخی افراد ضایعات برآمده در مقعد را با هموروئید (بواسیر) اشتباه میگیرند. در حالی که هر دو بیماری ممکن است با وجود برآمدگی در ناحیه مقعد همراه باشند، عامل ایجاد و ویژگی های بالینی آن ها متفاوت است. تفاوتهای اصلی بین زگیل مقعدی و بواسیر (هموروئید) عبارتند از:

• عامل بیماری:

زگیل مقعدی حاصل عفونت ویروسی HPV است، در حالی که بواسیر ناشی از التهاب و تورم سیاهرگهای مقعدی و عواملی مانند یبوست مزمن، اسهال طولانی، فشار هنگام دفع یا بارداری است.

• ظاهر زائده:

زگیل های مقعدی برجستگی های برآمده، معمولا به شکل توده ای گل کلمی از پوست ناحیه مقعد هستند. این ضایعات کاملا از پوست مجزا به نظر میرسند. در مقابل، هموروئید داخلی یا خارجی یک توده نرم متشکل از خود پوست و وریدهای بزرگ شده است و لبه های آن غالباً قرمز یا آبی رنگ به نظر میرسند.

• علائم همراه:

هموروئید معمولاً با درد، سوزش شدید و خونریزی مشخص پس از اجابت مزاج همراه است (خونریزی روشن و دردناک). زگیل مقعدی غالباً دردناک نیست و خونریزی شدید ایجاد نمیکند؛ در بهترین حالت ممکن است کمی خارش یا ترشح جزئی دیده شود.

• رژیم درمانی:

درمان بواسیر شامل تغییر شیوه زندگی (مصرف فیبر، نرم کننده های مدفوع)، اعمال جراحی یا لیزر است. درمان زگیل مقعدی در ابتدا با روش های دارویی یا فریز شروع میشود و در صورت لزوم جراحی یا لیزر مخصوص ضایعات ویروسی انجام میپذیرد.

بنابراین، اگر برآمدگی در مقعد دیدید، تفاوت در عامل ایجاد (ویروس در مقابل تورم عروقی)، احساس و رنگ بافت، و علائم همراه به شما کمک میکند تشخیص دهید با کدام بیماری مواجه اید، زگیل مقعدی یا بواسیر. باز هم لازم است هر دو مورد توسط پزشک معاینه شوند تا درمان مناسب شروع شود.

جدول جامع مقایسه زگیل مقعدی و بواسیر (هموروئید)

مسری بودن و انتقال زگیل مقعدی

زگیل مقعدی بسیار مسری است. ویروس HPV حتی وقتی علائمی ایجاد نکند نیز قابلیت انتقال دارد. این بدان معناست که تماس نزدیک با ناحیه مقعد یا تناسلی فرد مبتلا (از طریق رابطه جنسی یا تماس پوستی) میتواند منجر به ابتلای فرد دیگر شود. انتقال ویروس از طریق تماس دست، حوله یا لباس نیز از نظر تئوریک ممکن است، اما از نظر بالینی انتقال جنسی شایع تر است. برای پیشگیری از انتقال زگیل مقعدی، لازم است همواره از کاندوم استفاده شود و از نزدیکی جنسی هنگام وجود ضایعات قابل رؤیت خودداری گردد.

رابطه جنسی با وجود زگیل مقعدی

تا زمانی که زگیل مقعدی درمان نشده اند، بهتر است رابطه جنسی (به ویژه مقعدی یا دهانی) نداشته باشید یا حداقل استفاده از کاندوم را فراموش نکنید. دکتر دیانا حسینی توصیه میکند در دوره درمان از تماس با ضایعات پرهیز کنید تا از انتقال ویروس به شریک جنسی یا گسترش ضایعات جلوگیری شود.

آیا زگیل مقعدی میتواند عود کند؟

بله، امکان عود زگیل مقعدی وجود دارد. متأسفانه ویروس HPV درمان قطعی ندارد، بنابراین حتی پس از حذف ظاهری زگیل های مقعدی، ویروس ممکن است در پوست ناحیه به صورت نهفته باقی بماند. به همین خاطر بسیاری از بیماران پس از چند ماه یا یک سال دچار عود مجدد ضایعات میشوند. در برخی موارد، چندین دوره درمان مورد نیاز است تا وضعیت کاملاً کنترل شود. بر اساس آمار، حدود ۸۰٪ افراد در عرض ۱۸–۲۴ ماه پس از اولین عفونت HPV، خودبه خود ایمنی پیدا میکنند و ویروس پاک میشود، اما در ۲۰٪ باقی مانده ممکن است ویروس فعال بماند و زگیل جدید ظاهر شود. به همین دلیل پیگیری پزشکی پس از درمان ضروری است.

زگیل مقعدی در کودکان و نوجوانان

ابتلای کودکان به زگیل تناسلی و زگیل مقعدی بسیار نادر است و در صورت مشاهده باید با حساسیت بررسی شود. انتقال HPV و زگیل مقعدی به کودکان ممکن است به صورت انتقال از مادر در زمان زایمان یا به ندرت «نشانگر سو استفاده ی جنسی» باشد. طبق منابع پزشکی، مشاهده زگیل تناسلی مقعدی در کودک الزاماً به معنی سوءاستفاده نیست، اما مستلزم بررسی دقیق پزشک و جمع آوری سابقه است. به همین دلیل، درمان و پیگیری سریع در این موارد اهمیت دوچندان دارد.

زگیل مقعدی عارضه ای ویروسی است که اغلب آرام و بدون علامت باقی میماند، اما در صورت بی توجهی میتواند دردسرساز شود. دکتر دیانا حسینی در مطالب خود تأکید میکند که آگاهی از علائم و پیشگیری (واکسن و روابط ایمن) کلید کنترل این بیماری است. اگر هر علامتی مانند توده، خارش یا خونریزی در مقعد دارید، بهتر است به پزشک متخصص درمان زگیل تناسلی مراجعه کنید تا با تشخیص و درمان به موقع از عوارض جدی تر زگیل مقعدی مثل دیسپلازی پیشگیری شود. روش های درمانی متنوعی (از کرایو و پماد تا لیزر و جراحی) برای زگیل مقعدی وجود دارد که پزشک با توجه به شرایط شما انتخاب می کند. در نهایت، درمان زگیل مقعدی با بهبود علائم و کاهش انتقال به سایرین همراه است، اما برای جلوگیری از برگشت بیماری، پیگیری و اقدامات پیشگیرانه را جدی بگیرید.

روش های نوین درمان زگیل مقعدی در کلینیک دکتر دیانا حسینی

در کلینیک فوق تخصصی دکتر دیانا حسینی در مشهد، ما با تکیه بر دانش روز آمریکا و تجهیزات پیشرفته، استراتژی های درمانی را بر اساس شرایط اختصاصی هر بیمار (تعداد زگیل، محل، اندازه و ترجیح بیمار) طراحی میکنیم. هدف ما حذف کامل ضایعات زگیل مقعدی با کمترین درد، کمترین عود و کمترین عارضه و بهترین نتیجه زیبایی است.

لیزر درمانی (Laser Therapy): استاندارد طلایی و پیشنهاد اول برای درمان زگیل مقعدی

امروزه لیزر CO2 (کربن دی اکسید) به عنوان مؤثرترین، دقیق ترین و کم عارضه ترین روش درمان زگیلهای تناسلی و مقعدی در جهان شناخته میشود. دکتر دیانا حسینی با مهارت فلوشیپ جراحی زیبایی، از این تکنولوژی برای حذف دقیق زگیل ها استفاده میکند.

•  اشعه لیزر با طول موج خاص، آب میان بافتی سلول های زگیل را هدف قرار داده و باعث تبخیر آنی (Vaporization) بافت آلوده میشود. 
• همزمان، حرارت لیزر عروق خونی و عصبی تغذیه کننده زگیل را مسدود (کواگوله) میکند.
•  برخلاف کرایو که نیاز به جلسات متعدد دارد، لیزر معمولاً تمام ضایعات زگیل مقعدی را در یک جلسه پاکسازی میکند.
•  لیزر به عمق ریشه نفوذ کرده و ویروسهای فعال در قاعده ضایعه را از بین میبرد. آمارها نشان میدهد نرخ عود در لیزر حدود ۵٪ است، در حالی که در کرایو و کوتر میتواند تا ۳۰-۷۰٪ باشد.
•  به دلیل خاصیت کواگولاسیون، جراحی کاملاً خشک و بدون خونریزی است و نیازی به بخیه ندارد.
•  لیزر میتواند بدون آسیب به بافت سالم اطراف مقعد، فقط ضایعه ویروسی را هدف قرار دهد که نتیجه زیبایی عالی و بدون اسکار (جای زخم) به همراه دارد.
•  با هندپیس های ظریف لیزر، میتوان زگیل های داخل کانال مقعد را که دسترسی به آن ها با روش های دیگر سخت است، به راحتی درمان کرد.

کرایوتراپی (Cryotherapy) یا فریز کردن برای درمان زگیل مقعدی

این روش سنتی شامل اسپری کردن نیتروژن مایع با دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتی گراد روی زگیل است که باعث انجماد و مرگ سلولی میشود.

1.  معمولاً دردناک است، باعث ایجاد تاول میشود، نیاز به جلسات تکراری (گاهی تا ۵ جلسه) دارد و احتمال عود آن بیشتر از لیزر است. با این حال برای ضایعات خیلی کوچک و تکی ممکن است گزینه ارزان تری باشد.

الکتروسرجری (Electrosurgery) و کوتر برای درمان زگیل مقعدی

سوزاندن زگیل با جریان برق فرکانس بالا. روشی سریع است اما درد و سوزش بعد از عمل بیشتر است و احتمال ایجاد اسکار (جای زخم) برجسته وجود دارد.

چرا کلینیک دکتر دیانا حسینی در مشهد؟

انتخاب پزشک، مهمترین گام درمان برای زگیل مقعد است. دکتر دیانا حسینی، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی جراحی سرطان های زنان و زیبایی، با درک عمیق از آناتومی حساس ناحیه تناسلی و مقعدی بانوان، خدماتی متمایز ارائه میدهند:

1.  تسلط بر جنبه های انکولوژی (سرطان شناسی) برای رد خطر بدخیمی و تسلط بر جراحی زیبایی برای حفظ ظاهر ناحیه.
2.  استفاده از لیزرهای پیشرفته، الکتروسرجری و دستگاه های پلاسما.
3.  درک شرم و خجالت بیماران و فراهم کردن محیطی آرام و بدون قضاوت.